‘Ik wil aanraken, voelen, duwen, trekken, optillen, het gevecht aangaan’

Damian Kapojos in 2018 naast zijn winnende beeld, The Starship Affliction (foto: Leidse Glibber)

Damian Kapojos (1980) won de Frans de Wit-prijs 2018 met zijn werk The Starship Affliction, een feeëriek, verhalend werk. In 2019 deed hij weer mee met een kleiner, keramisch werk: Basilica Minor. ‘Op de dag van opening was het al beschadigd door vandalen’, herinnert Damian zich. Hoe gaat het anno 2025 met de kunstenaar? Jan Dobbe bezocht hem in zijn atelier te Zwolle.

Damian had niet verwacht dat hij zou winnen. ‘Echt niet. Ik was er helemaal niet mee bezig, omdat ik met nog twee andere grote beelden bezig was, voor een tentoonstelling in Apeldoorn. Ik moest deadlines halen, daar had ik mijn handen vol aan. Maar winnen was aangenaam, een erkenning, en de geldprijs van 2.500 euro was ook heel welkom. Bovendien mocht ik in 2019 weer meedoen en zat toen in de commissie die de winnaar van dat jaar selecteerde. Leuk!’ Of de prijs veel voor zijn carrière heeft gedaan, kan hij niet zeggen: ‘Het staat op je CV en dat helpt, bijvoorbeeld bij een subsidieaanvraag of als je meedingt naar een opdracht voor een werk in de openbare ruimte. Het is een bevestiging van je kunstenaarschap.’

Ongeschonden

The Starship Affliction, een feeëriek schip met daarop klassieke figuren, komend uit een schenkkan en ondersteund door een metalen poot, staat nog steeds in de buitenruimte. Damian: ‘Ik had het gemaakt als tijdelijk werk voor Beelden in Leiden, ook als experiment om te zien hoe het zich buiten zou houden. Het is immers gemaakt van kwetsbare materialen.’ Het werk bleek verrassend sterk te zijn. Na Leiden stond het nog een poos in het centrum van Zwolle als onderdeel van een gemeentelijke kunstroute. ‘Daarna heb ik het teruggehaald naar een plek bij mijn voormalige atelier – daar staat het nog steeds, nagenoeg ongeschonden.’

Dansperformance

Na Beelden in Leiden beleefde Damian een drukke tijd: ‘Ik maakte voor de internationale tentoonstelling Beauty of the Battle in het CODA Museum in Apeldoorn (2019) twee grote beelden. Voor die expositie ontwikkelde ik tevens een vechtsport-/dansperformance met nog een andere danser.’

(Lees verder op pagina 3)

Damian over Frans de Wit

‘Zijn grote werken zijn voor mij te ver van het menselijke, het persoonlijke verwijderd. Ik mis het warmbloedige… Frans haalt zo veel mogelijk weg om tot een essentiële, bijna puur geometrische vorm te komen. Voor mij zijn dan de uitdaging en de menselijke hand te veel weggehaald en wordt het minder interessant. Wat me het meest aanspreekt in zijn werk is het kleine, vrije werk – de voorstudies. Daarin zie je zijn hand meer dan in het grote werk, de mens Frans de Wit: minder strak, meer organisch en sculpturaal. Een mooi werk vind ik Tempel I uit 1967 – dat iets weg heeft van een kathedraal. Het religieuze en archaïsche in een vorm die zowel abstract als figuratief kan zijn, komt enigszins overeen met mijn eigen werk. Wat ik mooi vind aan Frans is dat hij ook elk stukje van zijn werk aan wil raken, dat is iets waar ik ook op uit ben.’

De kunstenaar aan het werk (foto: Erik Franssen)

Een grote inspiratie voor Damian is Auguste Rodin: ‘Ik zag werk van hem in Berlijn en was meteen geraakt – door het fysieke, het lichamelijke, de grove toets, maar ook het menselijke, de passie, de werklust… Toen wist ik dat ik die richting uit wilde.’
Damian komt altijd weer terug bij Rodin en wordt altijd weer door zijn werk gegrepen. 'Voor mij bevindt de kunst van Rodin zich op de perfecte grens tussen het klassieke en het moderne.'
Het werk van beeldhouwer Jacques Lipchitz inspireert hem ook. ‘Het is een mooie combinatie van abstractie en figuratie. Er zit iets aandoenlijks in, een vloeiende lijn ook, niets plomps. Het gaat daarbij ook puur om de sculpturale vorm. Dat zie je ook bij de Duitse beeldhouwer Thomas Schütte, die het klassieke en het moderne vernieuwend samenbrengt.’
Tot slot noemt hij de middeleeuwse schilder Rogier van der Weyden. ‘Die kunst heeft iets aandoenlijks en naïefs, maar het is duidelijk met veel vaardigheid, aandacht en liefde gemaakt. Er wordt heel veel verteld in een werk, samengebracht in een complexe en weloverwogen compositie, iets wat ik in mijn werk ook probeer te doen.'

Hieronder enkele werken van Damian Kapojos, met de klok mee vanaf linksboven: Damian werkt nog aan dit vier meter hoge beeld, dat demontabel is en in een performance in- en uit elkaar kan worden gehaald; Aquarel (in collectie Isala Klinieken); Basilica Minor (Beelden in Leiden, 2019); het kleine keramische werk Dino's and Meteors (2023). Door op één van de werken te klikken, zie je het hele werk.

(Vervolg van pagina 1)

Een jaar later werd hij door de gemeente Zwolle uit meerdere kunstenaars geselecteerd om een bronzen beeld voor de openbare ruimte te maken: ‘De Wilde Deerne, een beeld ter nagedachtenis aan Anna Maria Jennaert, het Wolfsmeisje van Zwolle, een verwilderd meisje dat 300 jaar geleden in de buurt van Zwolle werd gevonden en een begrip voor de stad is geworden.’ Het duurde wel twee jaar voordat het beeld eindelijk zijn plek kreeg bij de Onze Lieve Vrouwetoren (Peperbus), een grote kerk in het centrum: ‘Veel gedoe, maar uiteindelijk lukte het met veel praten en overleg om het geplaatst te krijgen. Ik heb er veel van geleerd, met name dat je voor je werk moet vechten.’

Teruggetrokken

In de periode na corona trok Damian zich enigszins terug uit de kunstwereld. ‘Ik kan me niet zo goed vinden in de vaak activistische en politiek correcte kunst, hoe die wordt gemaakt. De thema’s en theorieën zijn belangrijker geworden dan het kunstwerk zelf. Terwijl de hedendaagse academies bijna alle traditionele opvattingen over kunst overboord hebben gegooid, ben ik er juist in geïnteresseerd – de schoonheid, esthetiek en de skills van het maken. Door echt iets te leren maken (met de handen!) en dat te doorgronden, spreek je een bepaalde verborgen intelligentie aan.' Damian zat al tijdens zijn opleiding in een tweestrijd tussen moderne en klassieke kunst. ‘Helemaal in de klassieke stijl werken, zeg maar – het pure werken naar de waarneming – is het ook niet voor mij. Ik zoek een mix van modern en klassiek.’ Hij gaf ook nog een jaar les op ArtEZ, de kunstacademie van Zwolle, om te zien of dat hem zou bevallen. ‘Maar nee... Het lesgeven is niet mijn passie. Ik ben echt autonoom en kwam erachter dat ik gewoon met eigen werk bezig moet zijn. Sinds kort heb ik mijn enthousiasme en focus hervonden – ik werk aan enkele grote beelden en zit te puzzelen op hoe ik die straks ga presenteren.’

Dans en vechtsport

Damian is geïnteresseerd in het combineren van stijlen en disciplines. Modern en klassiek mixt hij met elkaar en kijkt wat er gebeurt. Ook combineert hij beeldhouwen met disciplines als dans en vechtsport. Damian: ‘Van jongs af aan ben ik veel met Pukulan (Indonesische vechtsport, red.) bezig geweest. Op de kunstacademie leerde ik een meisje kennen dat aan ballet deed en Pukulan deed haar weer aan ballet denken.’ Ze nam Damian mee naar balletles en hij werd enthousiast: ‘Het samenspel van het artistieke en het fysieke trekt me. Ik wil aanraken, voelen, duwen, trekken, optillen, het gevecht aangaan. In de sport, in ballet en in de kunst.’

The Sixth Woe and the Pillared Angel (2017)

Bijdrage aan de internationale expositie Beauty of the Battle (2019)

Werk in opdracht van de gemeente Zwolle 'De Wilde Deerne' (2022)

Dans en vechtsport zijn bij Damian steeds op de achtergrond aanwezig. ‘Ik zoek bij het beeldhouwen dezelfde flow die je in het dansen ook voelt. Ik voeg beide disciplines letterlijk samen in mijn performances. Ik werk nu met mijn grote beelden naar zo’n soort uitvoering. De beelden staan op wielen en kunnen bewegen, zodat het ‘dansers’ worden. Ook kunnen ze uit elkaar gehaald worden. Normaal staat een beeld stil. Je kijkt ernaar zonder verder iets te verwachten. Deze beelden zijn straks in beweging, liggen in delen op de grond en tijdens de performance zet ik ze in elkaar, of andersom. Complex en tijdrovend, dat wel…’Wat hij in een kunstwerk wil ervaren is de menselijke hand: ‘Aandacht en liefde, ambachtelijkheid. Zo wil ik ook met mijn werk bezig zijn. Tegelijkertijd vind ik het ook lekker om het werk vervolgens aan te vallen, te ‘verwonden’, als contrast met het verfijnde, om vervolgens te zien wat er gebeurt. Dat is toch het leven zelf: opkomst, ondergang, verfijning, weerstand, vertraging. Ik hou van doorleefde werken, werken die door het zwoegen van de kunstenaar een verhaal vertellen.’

Tentoonstelling

Damian is momenteel bezig met verschillende werken en disciplines: ‘Ik maak nu ook kleinere beelden, tekeningen en aquarellen, zodat ik me zo compleet mogelijk kan uitdrukken. Mijn tekeningen zijn vaak studies voor grotere beelden, mijn aquarellen met felle kleuren studies voor werken met glas. Ik zie dat als een mooie aanvulling, het is zowel letterlijk als beeldend veel lichter dan beeldhouwwerk.’

Hij ziet op termijn een tentoonstelling met een combinatie van de verschillende disciplines wel zitten: ‘Met muziek erbij, mijn Indonesische roots, devotie, dansbeweging, gevechten, beeldhouwkunst… Misschien dat alles dan letterlijk in elkaar gaat passen...’

Meer over Damian Kapojos en zijn werk vind je op www.damian-kapojos.nl